مطلب امروز برای تمام کسانی که تصمیم بر احداث بنا یا انعقاد قرارداد مشارکت در ساخت و یا بازسازی و نوسازی ساختمان موجود را دارند و باید از شهرداری پروانه ساخت یا همان جواز ساخت بگیرند، مفید خواهد بود.

برابر ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها یکی از تکالیف شهرداری‌ها صدور پروانه ساخت برای متقاضی است؛ اما اگر از قبل از ساخت و احداث بنا از شهرداری پروانه نگیریم و بدون مجوز ساختمان را بسازیم ساختمان بدون مجوز چیست؟

تعریف ساخت و ساز غیر مجاز

ساخت و ساز غیر مجاز یعنی هر فعالیت‌ ساخت و ساز یا بازسازی در ساختمان  بدون اخذ مجوز  از شهرداری.

ساخت و ساز غیر مجاز و بدون پروانه ساخت جرم است یا تخلف ؟

شاید تاکنون به این موضوع فکر کرده‌اید که مثلا واحدی در پشت بام خانه‌ای بدون پروانه ساخت بسازیم آيا به مجازات کیفری مانند حبس محکوم خواهیم شد؟

ساخت و ساز غیر مجاز جرم نیست و مجازات مانند حبس ندارد بلکه از رایج ترین تخلفات ساختمانی است که به منظور حفظ نظم شهری و رعایت مسائل امنیتی و بهداشتی، محیطی و فنی با این تخلف به طور بسیار جدی برخورد می‌شود. ساخت و ساز بدون مجوز ممکن است منجر به تخریب بنا یا  جریمه نقدی شود. به منظور پیشگیری از این تخلف، مالکان و سازندگان باید قبل از شروع هر پروژه ساختمانی، پروانه ساخت  از شهرداری دریافت کنند و مقررات مربوط به ساخت و ساز را رعایت کنند. 

از عواقب ساخت و ساز بدون مجوز می توان به ایجاد خطرات ناشی از ریزش ساختمان، افزایش احتمال آتش‌سوزی، آلودگی هوا و محیط زیست و نارضایتی عمومی اشاره کرد.

مرجع رسیدگی به این تخلف کجاست؟

کمیسیون ماده 100 شهرداری مرجع رسیدگی به این تخلف است، این کمیسیون یکی از مراجع اختصاصی اداری خارج از دادگستری است که شخصیت حقوقی جداگانه‌ای نسبت به شهرداری دارد، اما در شهرداری مستقر است. تصمیم‌گیری در مورد تخلفات ساخت و ساز بدون مجوز از اختیارات این کمیسیون است.

کمیسیون ماده 100، موارد تخلف ساخت و ساز بدون مجوز را مورد بررسی قرار می‌دهد و تصمیم‌ مقتضی را اتخاذ و به مالک ملک ابلاغ می‌کند.

این کمیسیون با حضور اعضای مختلف تشکیل می‌شود که این اعضا عبارت اند از:

  1. نماینده وزیر کشور
  2. نماینده وزارت راه و شهرسازی
  3. نماینده دادگستری
  4. نماینده شهرداری

 این کمیسیون از افراد با تخصص‌های مختلف تشکیل شده است تا به بررسی و تصمیم‌گیری درباره موارد ساخت و ساز بدون مجوز بپردازد. نماینده شهرداری در این کمیسیون نقش توضیحی دارد و توجیهات فنی را ارائه می‌دهد.

سایر تخلفات قابل طرح در کمیسیون ماده 100

  1. تراکم اضافی ساختمان 
  2. تخلف مربوط به عدم احداث پارکینگ
  3. عدم رعایت اصول شهرسازی فنی بهداشتی مانند عدم استحکام کافی بنا
  4. تغییر کاربری
  5. تجاوز به معابر خیابان

عاقبت ساخت و ساز غیرمجاز چیست؟

در جریان ساخت و ساز در محدوده شهری، اخذ پروانه از شهرداری بسیار اهمیت دارد. ماده 100 قانون شهرداری به افرادی که قصد ساخت و ساز در محدوده یا حریم شهر را دارند، اخذ پروانه یا مجوز ساختمانی را تاکید می‌نماید. عدم اخذ پروانه از جمله مهم‌ترین تخلفات مرتبط با ساخت و ساز است که تبصره 4 این ماده آن را به‌ وضوح تعیین نموده است.

شهرداری مجاز به تخریب بناهای بدون پروانه نمی‌باشد؛ اما می‌تواند از ادامه تخلف با متوقف کردن ساخت، جلوگیری نماید. در این مرحله، شهرداری باید پرونده تخلف را به کمیسیون ماده 100 ارجاع بدهد. این کمیسیون تصمیم می‌گیرد که آیا باید بنا بدون پروانه  تخریب شود یا این که مالک به جریمه نقدی محکوم شود؟

آیا تصمیم کمیسیون ماده ۱۰۰  در مورد ساخت و ساز غیرمجاز قابل اعتراض است؟

بله؛ ظرف ۳ ماه از ابلاغ رای کمیسیون ماده ۱۰۰ می‌توانیم به آن اعتراض نماییم. مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به رای کمیسیون ماده 100 شهرداری، دیوان عدالت اداری می‌باشد.

برای اعتراض به رای کمیسیون در دیوان عدالت اداری باید متن اعتراض را به همراه ضمائم آن را به دیوان عدالت اداری ارسال کنیم. 

خوانده در این دعوی، کمیسیون ماده 100 شهرداری و شهرداری مربوط است و خواهان در دادخواست تقدیمی خود ادعا می‌کند که کمیسیون ماده ۱۰۰ در مورد  تخلفات ساختمانی بر خلاف قانون رای صادر کرده است و نسبت به این رای معترض است.

شعبه دیوان عدالت اداری اگر خواهان را محق تشخیص دهد، حکم به ورود شکایت و  نقض رای کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری صادر می‌کند؛ اما اگر شعبه دیوان عدالت اداری رای کمیسیون ماده 100 را مطابق با قوانین و مقررات مربوطه تشخیص بدهد، حکم به تایید رای کمیسیون ماده 100 شهرداری را صادر خواهد کرد.