اسرار تجاری

اسرار تجاری جزیی از حقوق مالکیت فکری(‌IP ) است که ناظر  بر اطلاعات محرمانه است این اطلاعات برای مالک آن دارای ارزش فراوان بوده و برای محرمانه نگه داشتن آن تلاش و هزینه می کند و درد دسترس عموم قرار ندارد و  ممکن است  این اسرار فروخته شوند  یا مجوز  استفاده از آن توسط مالک اسرار تجاری داده شود. 

اطلاعات برای اینکه به عنوان اسرار تجاری شناخته شوند باید واجد شرایط زیر باشند : 

از نظر تجاری ارزشمند باشد به جهت مخفی بودن این اطلاعات دارای ارزش اقتصادی هستند. 

به صورت عمومی شناخته شده نباشد و فقط برای گروه محدودی از افراد شناخته شده باشد،  

به طور معقول و با استفاده از ابزار منطقی توسط مالک اطلاعات مخفی نگه داشته شود 

به دست آوردن، استفاده یا افشای غیرمجاز چنین اطلاعات محرمانه ای به شیوه ای مغایر با شیوه های تجاری با حسن نیت توسط دیگران به عنوان یک عمل ناعادلانه و نقض حفاظت از اسرار تجاری تلقی می شود. 

اسرار تجاری عبارت اند از «اطلاعات، کد، فرمول، الگو، برنامه، لیست، روش، تکنیک یا فرآیندی که: 

ارزش اقتصادی مستقل داشته باشد، چه به صورت بالفعل یا بالقوه  

عموماً برای اشخاصی که می توانند از افشا یا استفاده از آن به ارزش اقتصادی دست یابند شناخته شده نباشند و با ابزارهای مناسب به آسانی قابل تشخیص نباشد و 

تحت شرایط معقول برای حفظ محرمانه بودن نگه داری شوند. 

شش عامل که باید در تعیین اینکه آیا اطلاعات یک راز تجاری است یا خیر در نظر بگیریم: 

 

میزان شناخته شدن اطلاعات خارج از کسب و کار شاکی 

میزان شناخته شدن آن توسط کارمندان و سایر افراد درگیر در تجارت 

میزان اقدامات مدعی برای حفظ محرمانه بودن اطلاعات 

ارزش اطلاعات برای کسب و کار و رقبای آن 

مقدار تلاش یا پولی که کسب و کار برای توسعه اطلاعات صرف می کند 

سهولت یا مشکل بودن دسترسی  به آن اطلاعات  

استفاده از اسرار تجاری متعلق به دیگری همیشه به منزله سواستفاده نیست. دو حالت اساسی وجود دارد که در آن استفاده از اسرار تجاری غیرقانونی است. جایی که از راه های غیرقانونی به دست می آید، یا جایی که شامل نقض اعتماد است. اسرار تجاری ممکن است از راه های قانونی مانند کشف مستقل، مهندسی معکوس، و افشای سهوی ناشی از کوتاهی دارنده اسرار تجاری در انجام اقدامات حفاظتی معقول به دست آید. 

 سوء استفاده از اسرار تجاری نوعی رقابت ناعادلانه در نظر گرفته می شود  

در برخی شرایط، سوء استفاده از اسرار تجاری  جرم است و ضمانت اجرای کیفری دارد. 

از جمله مصادیق اسرار تجاری می توان به لیست های مشتریان و اطلاعات تماس، دستورالعمل های قیمت گذاری، اطلاعات خرید مشتریان و نیازها/ترجیحات تجاری اشاره کرد به شرطی که واجد شرایط زیر باشند

۱- کسب و کار چگونه اطلاعات را ذخیره می کند 

۲- چه کسانی  به اطلاعات دسترسی دارند 

۳-آیا این اطلاعات مشمول مقررات محرمانگی می شود یا خیر 

برابر قانون یک نواخت سازی اسرار تجاری امریکا راز تجاری اطلاعاتی است که شامل یک فرمول الگو ترکیب وسیله شیوه روش یا فرایندی است که خود ارزش بالفعل یا بالقوه اقتصادی مستقل دارد نسبت به آن چیزی که از آن ناشی می شود و عموما شناخته شده نبوده و موضوع تلاش هایی باشد که حسب اوضاع و احوال برای سری نگه داشتن آن متعارف است. 

مطابق با قانون جاسوسی اقتصادی امریکا  اسرار تجاری عبارت است از : کلیه اشکال انواع اطلاعات مالی تجاری علمی فنی اقتصادی یا مهندسی است که شامل الگو برنامه شیوه فرایند کدها  فرمول خواه ملموس یا غیر ملموس و به هر نحو ذخیره شوند یا تهیه و گرداوری شوند چه فیزیکی یا الکترونیکی گرافیکی عکاسی یا مکتوب ضبط شده باشند اگر: 

مالک آن اطلاعات اقدام متعارف برای حفظ محرمانگی را اتخاذ کرده باشد، آن اطلاعات دارای ارزش بالقوه یا بالفعل مستقل بوده و  عموم از آن مطلع نبوده و به آن دسترسی نداشته باشند. 

نظام حمایت از اختراع فقط به موضوعاتی تعلق میگیرد که حاوی تلاش مبتکرانه باشد دوم اینکه در صورتی ابتکار به عنوان اختراع قابل حمایت است که به طور کامل افشا شود سوم اینکه مدت حمایت از اختراع ۲۰ سال است و محدود به زمان  است. حمایت از اختراع مطلق است و برابر تمام افراد حمایت میشود و روشی مانند مهندسی معکوس در نظام اختراع حمایت نمیشود. 

1. انعقاد قرارداد محرمانگی (NDA) با کارمندان شرکت و افرادی که به اطلاعات دسترسی دارند. انعقاد این قرارداد باعث می شود مالک اسرار تجاری از اثبات تقصیر کارمند معاف شود. همچنین اثبات سری بودن اطلاعات را اسان می کند 

ویژگی های قرارداد محرمانگی : 

صراحتا بیان نماید که چه نوع اطلاعاتی اسرار تجاری محسوب می شود. 

ایجاد تکلیف بر حفظ محرمانگی اطلاعات برای کسانی که به اطلاعات دسترسی دارند. 

 

نکته مهم عدم قید مدت برای حفظ محرمانگی اطلاعات است چرا که تازمانی که اسرار تجاری به نحو قانونی یا مشروع منتشر نشده باشند به نحو نا محدود برای زمان نامعلوم قابل حمایت هستند. 

 

۲  قرارداد عدم رقابت : به موجب این قرارداد کسانی که با کارفرما رابطه کاری دارند متعهد می شوند که با کارفرما رقابت نکنند و تشکیلات تجاری مشابه با فعالیت او ایجاد نکنند و با رقبای کارفرما همکاری نکند. 

 

حمایت از اسرار تجاری در قانون ایران : 

طبق جز ۱ بند «ک» ماده ۴۵ قانون نحوه اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی مصوب ۱۳۸۷ کسب و بهره برداری غیر مجاز از هرگونه اطلاعات رقبا در زمینه تجاری مالی و فنی به نفع خود و یا اشخاص ثالث منع شده است و در ماده ۷۵ همین قانون مرتکب مستوجب حبس تعزیری از ۶ ماه تا ۲ سال و جزای نقدی تا چهارصد میلیون ریال دانسته شده است. 

علاوه بر  ماده فوق به بند (ه)‌ماده ۲۴۹ قانون مجازات اسلامی اصلاحی ۱۳۱۰ ماده ۱۲ قانون راجع به کارشناسان رسمی مصوب ۱۳۱۷ ماده ۲۳۲ قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۶۶ و بند ۳۲ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار و ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی (‌تعزیرات)‌ می توان درخصوص حمایت از اسرار در قوانین ایران اشاره کرد.