مالكين يا متصرفين اراضي زراعي و باغهاي موضوع قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها كه غيرمجاز اراضي زراعي و باغها را تغيير كاربري دهند علاوه بر الزام به پرداخت عوارض موضوع ماده ۲ به پرداخت جزايد نقدي تا سه برابر بهاي اراضي و باغ ها به قيمت روز زمين با كاربري جديد محكوم خواهند شد. در صورت تكرار جرم علاوه بر مجازات مذكور به حبس از يك ماه تا شش ماه محكوم خواهند شد.  

1.  خارج بودن زمین از محدوده قانونی شهرها، شهرک ها و روستاها
2.  زراعی بودن
3.  تغییر کاربری آن بدون مجوز

نظر به این‌که جزای نقدی که در ماده ۳ ( اصلاحی ۱۳۸۵/۸/۱ ) قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها پیش بینی شده ، در مرتبه اول، تا سه برابر بهای اراضی و باغ‌ها به قیمت روز زمین با کاربری جدید است، و به موجب تبصره 3 ماده 19 قانون مجازات اسلامی با هیچ یک از بندهای هشتگانه این ماده مطابقت ندارد، جزای نقدی نسبی بوده و این مجازات درجه هفت محسوب می شود و در صلاحیت دادگاه کیفری 2 قرار دارد. رای وحدت رویه 759 مورخ 1396/4/20 دیوان عالی کشور نیز موید همین موضوع است. 

تغییر کاربری اراضی زراعی، مستمر نبوده و مشمول مرور زمان است. چنانچه ظرف 3 سال از تغییر کاربری اراضی زراعی، تعقیب کیفری صورت نگیرد، اقدام متهم مشمول مرور زمان تعقیب خواهد بود. ملاک وقوع بزه تغییر غیرمجاز کاربری اراضی زراعی و باغها زمانی است که مرتکب با انجام اقدامات اولیه، زمین را از حالت زراعی یا باغ خارج نماید هرچند تکمیل آن در سنوات بعد صورت گرفته باشد. 

همان طور که گفته شد مرجع تشخیص اراضی زراعی و باغ ها، و هر نوع اقدام فیزیکی منجر به تغییر کاربری آنها، جهاد کشاورزی است. 

اما برابر ماده 3 قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها مصوب 1374/3/31–اگر 

 زمین در محدوده طرح هادی روستای قرار داشته باشد با توجه به تبصره 5 ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها، فقط مشمول ضوابط طرح هادی  است و از کلیه ضوابط مقرر در این قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها مصوب 1374 خارج است. 

ساخت اتاقک و استقرار کانکس برای جمع اوری و نگهداری محصولات و آلات و ادوات کشاورزی، مصداق بزه تغییر کاربری اراضی زراعی نیست. 

 دیوارکشی دور اراضی زراعی در جهت بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی، مصداق بزه تغییر کاربری اراضی زراعی نیست. 

 احداث استخر ذخیره آب کشاورزی در اراضی کشاورزی تغییر کاربری اراضی زراعی و باغها محسوب نمی شود. 

 احداث پی به منظور فنس کشی، مصداق بزه تغییر کاربری اراضی زراعی نیست. 

 مستندا به ماده 12 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها–ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن 

اراضی واقع د رحریم راه ها و راه آهن از شمول مقررات قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها خارج بوده و در حوزه نظارت وزارت راه و ترابری است. 

مستندا به تبصره 4 به ماده 1 قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها مصوب 1374/3/31 

انجام اقدامات تکمیلی که لازمه و مکمل زیر ساختها و تاسیسات مورد نیاز تولیدات بخش کشاورزی است من جمله احداث اتاق نگهبانی و سرایداری و انبار علوفه و بهار بند، تغییر کاربری محسوب نمی شود. همچنین احداث دامداری، مرغداری و محل پرورش ماهی، به دلیل بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی، از مصادیق بزه تغییر کاربری اراضی به شمار نمی آید. 

ملاک تحقق بزه تغییر کاربری اراضی، میزان سطح اشغالی از زمین است و تخلف در افزایش طبقات بنای موجود در زمین،تخلف ساختمانی بوده و مصداق تغییر کاربری اراضی نیست. 

ملاک تحقق بزه  تغییر کاربری اراضی، میزان سطح اشغالی از زمین است و تخلف در افزایش طبقات بنای موجود در زمین،تخلف ساختمانی بوده و مصداق تغییر کاربری اراضی نیست. 

تقاضای تغییر کاربری اراضی واقع در خارج از محدوده شهرها می بایست بدواً در کمیسیو

تغییر کاربری ملک در شهر و محدوده شهری منوط به تصویب موضوع در کمیسیون ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی ومعماری بوده و شهرداری صرفا صدور پروانه احداث بنا را عهده دار میباشد. 

اگر در محدوده شهر ملکی اقدام به تغییر کاربری غیر مجاز نماید این اقدام قابل طرح در کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداری هاست.