تأمین خواسته در لغت به معنای قرار دادن در محل امن و آسایش است. توقیف اموال خوانده قبل از صدور حکم را تأمین خواسته می‌نامند که برای جلوگیری از تضییع حق خواهان به کار می‌رود.
برابر قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، ضمن دادخواست و یا در جریان رسیدگی تا وقتی که حکم قطعی صادر نشده است از دادگاه درخواست تأمین خواسته کند.
موارد درخواست تأمین خواسته
در موارد زیر، خواهان می‌تواند از دادگاه درخواست تأمین خواسته کند:
الف) دعوا مستند به سند رسمی باشد.
ب) خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد.
ج) در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده که به موجب قانون، دادگاه مکلف به قبول درخواست است.
د) خواهان خسارتی را که ممکن است به طرف مقابل وارد شود نقداً به صندوق دادگستری بپردازد.
میزان خسارت احتمالی با توجه به میزان خواسته و به تشخیص قاضی دادگاه تعیین می‌شود. این مبلغ، درصدی از ارزش اموال توقیف‌شده است که خواهان باید به صندوق دادگستری واریز کند. تا زمان پرداخت خسارت احتمالی، دادرسی متوقف می شود و در صورت پایان مهلت مقرر، دادگاه قرار رد درخواست را صادر می‌کند.
نکات در مورد تأمین خواسته
- صرف صدور قرار تأمین خواسته تا صدور حکم قطعی برای خواهان حقی ایجاد نمی‌کند و فقط مانع از تضییع حق احتمالی او می‌شود.
- اگر چند نفر قرار تأمین خواسته درخواست کنند، حق تقدم نسبت به مال توقیف شده با کسی است که ابتدا قرار را اجرا کرده باشد.
- مبلغ خسارت احتمالی قابل اعتراض نیست و خواهان برای اجرا مکلف به پرداخت آن است.
- تأمین خواسته هم در دعاوی حقوقی و هم دعاوی کیفری قابل درخواست و اجرا است.
ابلاغ قرار تأمین خواسته
دادگاه قرار صادر شده را به خوانده ابلاغ می‌کند، خوانده دعوا حق دارد ظرف ده روز به این قرار اعتراض کند. دادگاه در اولین جلسه به اعتراض رسیدگی و نسبت به آن تعیین تکلیف می کند. این قرار قابل تجدیدنظر خواهی نیست اما در همان دادگاه صادر کننده قرار ظرف ۱۰ روز قابل اعتراض است.
فایده تأمین خواسته در چیست؟
فرض کنید دادخواستی مبنی بر مطالبه وجه به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان علیه شخصی مستند به رسید عادی طرح کنید. بدون درخواست تأمین خواسته، در طول مدت دادرسی، خوانده می‌تواند اموال و دارایی‌های خود و موجودی حساب‌های بانکی‌اش را به دیگران منتقل کند و پس از اثبات حقانیت شما، به دلیل نداشتن مال، اجرای حکم سخت می‌شود. احتمالاً اعسار خوانده پذیرفته خواهد شد و او به طور اقساطی طلب را پرداخت می‌کند؛ اما اگر از ابتدا تأمین خواسته گرفته باشید، اموال به میزان خواسته توقیف می‌شود و دیگر امکان نقل و انتقال آن ممکن نخواهد بود. با صدور حکم قطعی، دین شما از همان محل توقیف پرداخت می‌شود. البته تمام اموال خوانده قابل توقیف نیستند و مستثنیات دین از این قاعده مستثنی هستند.
رعایت مستثنیات دین در اجرای قرار
مستثنیات دین به اموالی می‌گوییم که طبق قانون قابل توقیف نیستند و هدف آن حفظ حداقل امکانات زندگی مدیون است. دادگاه نمی‌تواند اموالی را که برای تأمین نیازهای ضروری زندگی فرد مانند مسکن، لباس، اثاثیه منزل و ابزار کار ضروری هستند، توقیف کند. به‌عنوان مثال، خانه‌ای که مدیون و خانواده‌اش در آن سکونت دارند یا وسایل شخصی که برای معیشت ضروری هستند، از توقیف معاف هستند.
شرایط تبدیل تأمین
در شرایط خاص، اموال توقیف‌شده قابل تغییر هستند. اگر اموال توقیف‌شده ارزش خود را از دست بدهند یا اجرای قرار نسبت به آن‌ها ممکن نباشد، یا وضعیت مالی بدهکار تغییر کند، دادگاه می‌تواند مال توقیفی را جایگزین کند. همچنین، در صورت افزایش دارایی بدهکار، دادگاه می‌تواند تأمین خواسته را تغییر دهد تا حقوق طلبکار بهتر حفظ شود.
علاوه بر این، اگر شخص ثالث اعتراضی داشته باشد و تأمین خواسته به حقوق او آسیب بزند یا مشکلات اجرایی ایجاد کند، دادگاه می‌تواند به تغییر مال توقیفی دستور دهد.
نحوه اجرای تأمین خواسته
پس از صدور قرار تأمین خواسته توسط دادگاه، واحد اجرای احکام دادگاه باید قرار صادره را اجرا کند.
اولین اقدام در اجرای قرار، ابلاغ آن به خوانده است، مگر اینکه به دلیل احتمال انتقال اموال توسط خوانده، خواهان از دادگاه بخواهد که اجرای قرار قبل از ابلاغ انجام شود. در این صورت، دادگاه ابتدا قرار را اجرا می‌کند.
دومین اقدام، معرفی و توقیف اموال خوانده توسط دادگاه است. پس از ابلاغ قرار، در صورتی که خوانده اموال قابل توقیف داشته باشد، دادگاه موظف است این اموال را توقیف کند.
دادگاه می‌تواند اموالی نظیر حساب‌های بانکی، خودرو، ملک، سهام یا سایر دارایی‌های خوانده را توقیف کند.
مطالب مرتبط
